III. NHƯỢC ĐIỂM CỦA 3 LOẠI ĐÈN TRÊN VÀ ỨNG DỤNG TRONG CÔNG NGHIỆP ÔTÔ CŨNG NHƯ ĐỘ XE (MODIFIED):
Cái gì cũng vậy, không bao giờ hoàn hảo, có ưu điểm thì phải có nhược điểm. Sau đây em xin nói về nhược điểm của từng loại đèn.
1. Halogen (dây tóc):+ Nóng: 1 bóng đèn halogen hiện nay trên oto là 55W, xe máy là 35W nhưng 1 ít trong đó được chuyển hóa thành ánh sáng trong khi phần lớn còn lại là nhiệt năng. Nhiệt độ khi bóng đèn hoạt động là rất cao lên đến vài trăm độ C, nên khi tháo ráp bóng các bác cẩn thận để tránh bị phỏng.
+ Cường độ sáng thấp: ánh sáng của bóng dây tóc có thể nói là thấp nhất trong 3 loại đèn trên, do tính hiệu quả của loại đèn này là không cao nên ngày nay nhà sx dần chuyển qua cái loại đèn sáng hơn là xenon và LED. Tuy nhiên halogen vẫn là loại đèn phổ biến nhất.
+ Tuổi thọ thấp: tuổi thọ trung bình của halogen là 500 – 1000 giờ chiếu sáng. Thấp nhất trong 3 loại bóng trên.
2. Xenon (HID):+ Chói: Bóng xenon sẽ rất chói nếu sử dụng qua chóa phản xạ rất nguy hiểm tuy nhiên một số xe thiết kế đặc biệt để sử dụng bóng D2R, D1R hay D4R thì ánh sáng vẫn có đường cutoff tuy không rõ nét.
+ Phức tạp: Hệ thống xenon có thể nói là phức tạp hơn nhiều so với halogen, nếu là bi-xenon thì phải có 1 hệ thống bao gồm projector, bóng, ballast và thậm chí là rờ le để lắp đặt hoàn chỉnh.
+ Giá cao: Đắt hơn nhiều lần so với halogen, với những bóng halogen cao cấp tăng sáng như Philips Xtreme Vision hay Osram Night Breaker thì cũng chỉ vài trăm nghìn nhưng nếu nói tới Xenon thì giá cả có thể dao động từ hơn 1 triệu cho tới cả chục triệu cho bộ HID. Chưa nói đến projector và các phần phụ khác.
+ UV (tia cực tím) và Radiation (phát xạ): các bóng xenon hiện nay trừ D3 và D4 mới ra phần lớn chứa các hóa chất độc hại như thủy ngân (mercury), hơn thế nữa khi bóng xenon hoạt động thì sẽ phát ra tia UV và phát xạ nên không tốt cho sức khỏe con người.+ Thời gian sáng chậm: chậm nhất trong 3 loại bóng. Ngay cả với những ballast tốt nhất thì xenon vẫn cần 1 khoảng thời gian tương đối dài (trên 10 giây) để đạt được ánh sáng cao nhất.
3. LED (Light emitting diode):+ Chi phí sx đắt: đắt nhất, rất là đắt nếu so với xenon hay halogen. Em không nói về mấy cái bóng Lumileds do Trung Quốc gia công mà em nói về 1 cụm led như của Acura hay Lexus sản xuất. Ngay cả đèn headlight của CX-5 đời mới các bác có thể hỏi thử hãng xem chi phí thay thế là bao nhiêu nếu so với đèn CX-5 đời 2015 về trước? Em đoán là đắt hơn ít nhất 5 triệu.
+ Nhiệt độ cao: bóng LED hoạt động mát ở phần bóng như chân đế nó thì phát ra nhiệt độ cực kỳ nóng, nên nếu tản nhiệt không tốt thì tuổi thọ của nó cũng không lâu.
IV. ỨNG DỤNG TRONG CÔNG NGHIỆP Ô TÔ: (xin lỗi các bác do em bận việc quá):
1. Halogen:Có thể nói ngày nay, halogen vẫn chiếm tỷ lệ cao nhất trong công nghiệp ô tô với 3 lý do chính:
– Giá thành thấp:Vâng, nói không ngoa, nhưng halogen vẫn chiếm tỷ lệ đa số trong hệ thống đèn chiếu sáng ô tô hiện nay do giá thành thấp (chi phi thay thế thấp), mặc dù tuổi thọ của bóng đèn halogen là không cao tuy nhiên nhà sản xuất ô tô vẫn chọn halogen do đây là hệ thống đèn có chi phí thấp nhất từ vài chục nghìn cho đến hơn 1 triệu cho hệ thống bóng.
– Nhiệt độ màu:Bóng halogen tiêu chuẩn có nhiệt độ màu là 3200K, đây là nhiệt độ màu ánh sáng vàng phù hợp cho di chuyển trong điều kiện ban đêm nhiều sương mù hay mưa (do đó chúng ta có thể thấy xe tải hay trang bị những bóng đèn pha halogen cường độ cao). Do khả năng phá sương mù và đi đêm tốt.
– Thay thế dễ dàng, phổ biến:Đúng vậy, bóng halogen dễ dàng thay thế, không cần đòi hỏi phức tạp như hệ thống xenon hay led bao gồm cả một hệ thống bóng và balllast phức tạp với bất cứ ai cũng dễ dàng thay thế hệ thống đèn chiếu sáng của mình với những thao tác đơn giản.
2. HID (xenon):Ngày càng phổ biến nhiều hơn, mặc dù phức tạp hơn halogen tuy nhiên đây là lựa chọn tối ưu nhất cân bằng giữa giá thành và hiệu quả chiếu sáng. Có thể nói xenon là lựa chọn tối ưu nhất hiện nay, về hiệu quả và giá thành. Tuy nhiên để chọn được một bộ đèn ưng ý thì không phải là chuyện dễ dàng. Như đã nói ở những phần trên thì low beam projector hay high/low beam projector thì quan trọng nhất vẫn là thành phần cấu tạo nên bộ gương cầu. Thứ nhất là reflector bowl (chóa phản xạ của gương cầu). Hình minh họa:
Có thể nói chóa phản xạ đặc biệt quan trong do nó được thiết kế để gom ánh sáng lại và chiếu ra môi trường bên ngoài có định hướng (trước mũi xe). Nếu như phần chóa này bị ố hay cháy thì ánh sáng gương cầu sẽ tối và không phát huy tác dụng triệt để. Đây là ví dụ:
Vậy đâu là nguyên nhân làm hư hại chóa phản xạ thì em xin nói sau…Thứ 2: lúp (projector lense). Có 2 loại lúp là lúp vân và lúp trong. Lúp vân thì không sáng như lúp trong do nhà sản xuất làm ra sản phẩm do quy định về ánh sáng khi lưu thông trên đường của một số quốc gia. Ví dụ ở Mỹ là DOT (department of transportation), SAE hay ECE..Còn lúp trong là loại lúp không có vân, loại lúp này thường tạo ra luồng ánh sáng cao hơn loại lúp vân…Hình ảnh so sánh 2 loại lúp vân và lúp trong:
Bi-xenon là thành phần mà các bác nào muốn cải thiện ánh sáng điều muốn độ đầu tiên vậy ở Việt Nam mình bi-xenon nào phổ biến nhất?? Chắc chắn là Audi Q5 rồi nhưng qua tham khảo ở các diễn đàn nước ngoài uy tín thì mỗi bộ bi cho ra ánh sáng khác nhau (cường độ) cũng như độ rộng khác nhau.Sory các bác do dạo này cơ quan bận việc quá nên em không viết tiếp bài được. Hôm nay em xin tiếp:Hình ảnh bi-xenon Q5 thì trên này có nhiều rồi hôm nay em xin đưa 1 số hình ảnh so sánh các loại bi từ diễn đàn nước ngoài về. Hình ảnh dưới đây là sử dụng bóng Philips 85122+ chân D2S và ballast Matsushita. Mời các bác tham khảo:
1. ánh sáng của Bi Acura TSX (OEM):
2. ánh sáng của Honda S2000:
3. ánh sáng của Lexus SC 430 (coupe 2 cửa lexus) đã thay lúp siêu trong (clear lens)
4. ánh sáng của Lexus RX 330 (clear lens):
5. ánh sáng của Bi Acura TL (Clear lens)
6. ánh sáng của Nissan Murano (clear lens):
7. ánh sáng của BMW E 46 (clear lens):
Và còn nhiều nữa nhưng em chỉ đưa ra 1 số hình ảnh ví dụ về ánh sáng của các loại Projector để các bác có thể hình dung. Theo đánh giá từ các diễn đàn ô tô nước ngoài thì dòng projector cho ánh sáng mạnh và rộng nhất hiện nay chính là dòng Bi gắn trên chiếc Acura TL. Dưới đây là hình em nó:
đây là dòng bi được đánh giá số 1 từ các diễn đàn nước ngoài (rất nhiều nguồn) nhưng em thấy ở Việt Nam là khá hiếm. ánh sáng rất đều và rộng. VN mình phổ biến vẫn là Audi Q5 (TQ hay tháo xe thì em không biết).Nói thêm về lúp siêu trong. Lúp siêu trong có tác dụng là tăng cường ánh sáng từ những bi-xenon chính hãng. Khi thay lúp siêu trong thì nếu lắp đúng tiêu cự và cân chỉnh thì những bộ bi hãng lắp sẵn trên xe sẽ cho ánh sáng cường độ cao hơn và đặc biệt là tạo hiệu ứng đường cắt có màu sắc xanh như hình minh họa phía trên (cut-off). đây là giải pháp tối ưu cho các bác nào đã có sẵn bộ bi xenon trên xe nhưng muốn xe có ánh sáng sáng hơn nữa. Trên trang theretrofitsource.com thì nó đã có bán sẵn một số dòng lúp siêu trong của hãng Morimoto nếu ta có 1 chút kiến thức thì sẽ cải thiện ánh sáng khá nhiều.
Đây là dòng lúp black series của Morimoto và nó ứng dụng cho các dòng xe Nhật phổ biến như Mazda Cx-5, CX-9 hay Camry 07-09. Và nó cải thiện khá nhiều ánh sáng.+ Bóng xenon và Ballast:Như em đã nói ở trên bộ bóng xenon và ballast ở VN là rất nhiều từ vài trăm nghìn cho đến hàng chục triệu. Tuy nhiên em xin đưa một số kinh nghiệm học hỏi từ internet về
.Về ánh sáng và màu sắc. Có thể nói mắt chúng ta nhìn rõ nhất từ khoảng màu 2200 cho đến 8000K tuy nhiên dãi màu tốt nhất để nhìn rõ ràng là từ 4000-5500K (best visibility). Và tất cả các người dùng ô tô đều đồng ý rằng ánh sáng OEM (4300K) là ánh sáng tối ưu nhất vào ban đêm và thời tiết (mưa lớn hay sương mù) tuy nhiên hiện nay thì một số dòng xe đời mới như Mercesdes hay BMW đều dùng dòng LED headlight ánh sáng 5500K. Một số người độ lên bi-xenon em thấy vẫn thích ánh sáng thời trang 6000K tuy nhiên theo ý kiến đánh giá chung thì nếu bác nào thích vẫn nên đi ánh sáng 4300K (best vision).Bóng xenon nhược điểm chính của nó là phát ra tia UV rất nhiều, đây là tia chính làm hỏng chóa phản xạ của Bi-xenon, với những nhà sản xuất uy tín như Osram, Hella, Philips, Koito hay Harison thì chất liệu thủy tinh thạch anh là rất tốt có thể cản gần hết tia UV phát ra nhằm thân thiện với môi trường cũng như không phá hư chóa phản xạ bi-xenon tuy nhiên với những bộ xenon rẻ tiền của TQ ngay cả xenon có thương hiệu của TQ thì điều này em không dám chắc do đó khả năng sau vài năm thì khả năng hư hại đèn của chúng ta là rất cao.
Do xenon TQ không thể nào build vật liệu chất lượng như những hãng danh tiếng trên.Hiện tại trong dòng xenon thì ta có Xenon thường và Xenon tăng sáng, phổ biến nhất vẫn là từ 2 nhà sản xuất Philips và Osram. Trên diễn đàn đã có rất nhiều người bán uy tín nhưng nếu có cơ hội em sẽ 1 bài khác cũng từ học hỏi từ các diễn đàn nước ngoài cách phân biệt bóng xenon thật và hàng copy. (bài viết này dài quá rồi). Bóng tăng sáng thì ta có Philips Xtreme Ultinon ánh sáng 4800K và 6000K.
Còn Osram thì có 2 dòng: CBI (cool blue intense) và NB (night breaker). Hiện tại thì Osram Night Breaker được đánh giá cao nhất, ánh sáng hiệu quả nhất trong dòng bóng tăng sáng tuy nhiên ở VN e thấy phổ biến vẫn là Philips Ultinon và Osram CBI. Dòng Osram CBI nếu D2S có màu là 5500k trong khi đó D4S là 5000K. Nếu bác nào có dịp nên trải nghiệm thử dòng Osram Night Breaker vì nó được đánh giá cao ở nước ngoài (ánh sáng 4200K). Một đặc điểm khác của bóng xenon là sau khoảng 200 chiếu sáng thì ánh sáng của bóng xenon sẽ giảm khoảng 10%. Vậy nếu bác nào đi lâu thấy ánh sáng xe mình giảm thì đương nhiên do bóng xenon thường giảm độ sáng sau khoảng 200 giờ làm việc lúc đó ta đơn giản chỉ cần lắp 1 cặp bóng xenon mới để cải thiện ánh sáng ban đêm.
Nói thêm về ballast, mỗi chân bóng D2S hay D4S là một công nghệ hoàn toàn khác. D2S thì có thời gian kích sáng nhanh hơn 1 chút, tuy nhiên lại có chứa thủy ngân bên trong (bóng xenon) và ballast dành cho bóng D2S hoàn toàn khác so với D4S. Ballast chạy D2S ở dòng 85V trong khi đó D4S là 42V. Và D4S cũng thân thiện với môi trường hơn. Dưới đây là video so sánh thời gian kích sáng của một số loại ballast phổ biến:+ Mitsubishi: (phổ biến trên dòng mazda như cx-5, mazda 6)
Tóm gọn lại:1. Mitsubishi Gen4 = 18.3 giây2.Matsushita Gen5 = 23.7 giây.3.Denso Slim = 27.5 giây4.Denso D4S = tương tự denso mỏng.
Về độ ồn:1.Denso Slim2.Denso D4S3.Mitsubishi Gen44.Matsushita Gen5
Vậy không đơn giản ta nói ballast nào cũng như nhau. Bác nào chạy Mazda cũng nên tự hào 1 chút vì dòng ballast OEM trên Mazda là Mitsubishi Electric. đây là dòng ballast có thời gian kích sáng nhanh nhất và độ ồn cũng rất ok. Còn các dòng ballast TQ thì em không có thông tin nên nhờ các bác đóng góp thêm tuy nhiên những dòng ballast TQ tuổi thọ thường không cao bằng, linh kiện cũng không thể nào chất lượng cao như OEM được. Ngoài ra những loại ballast này nếu ghi 35W thì thường đạt được công suất tương đối chính xác còn trên những loại ballast no name China thì thường thông số này là không chính xác.
Mặc điểm nữa mà các bác nên lưu ý, tại sao nhà sản xuất lại lắp trên xe loại ballast 35 W mà không phải là 55W, theo em nghiên cứu thì dòng 55W có công suất cao hơn nên cho ánh sáng cường độ cao hơn tuy nhiên mặt trái của nó có những vấn đề sau:1. Nóng hơn và phát ra tiu UV nhiều hơn: nóng và phát ra tia UV nhiều hơn nên dễ làm hư chóa phản xạ của projector sau một thời gian sử dụng.2. Sáng hơn 35W khoảng 20% nhưng giảm tuổi thọ bóng xenon khoảng 40%.
Vậy đạt được độ sáng cao hơn 20% tuy nhiên lại dễ làm hư bóng nhanh hơn khoảng. (Ví dụ 35W ta xài 10 năm thì 55W bóng sẽ hư sau 6 năm).3. Biến đổi màu sắc (color shift): nếu các bác mua 1 bóng xenon 6000K thì lắp ballast 35W ta có màu sắc tương đối chính xác là 6000K còn nếu lắp loại ballast 55W thì ánh sáng sẽ bị tụt khoảng từ 500K cho đến 1000K. Vậy 6000k lắp lên ballast 55W sẽ thành 5500K hoặc 5000K.
Hình minh hoạ dưới đây khi gắn 2 loại ballast 55W và 35W trên chiếc Nissan 350Z:
Sự khác nhau cơ bản là không rõ ràng tuy nhiên dòng 55W làm cho bóng xenon có tuổi thọ thấp đồng thời mau phá hỏng choá phản xạ trong projector. Em khuyên các bác khi chọn ballast thì nên có thương hiệu và dòng điện 35W không nên nghe người bán quảng cáo là sáng hơn mà lắp thì sau này dễ bị hư hại cho xế yêu của mình.